Meer focus op HR, om goed om te gaan met de arbeidskrapte in de markt. Toenemende druk op bedrijfsactiviteiten van toeleveranciers om milieuvriendelijker te ondernemen. De toepassing van gedragsbeïnvloeding van studenten en scholieren richting een schonere onderwijsomgeving. En digitalisering als tool om het schoonmaakproces efficiënter te maken. Stuk voor stuk ontwikkelingen die al langer spelen en in 2019 nóg prominenter zichtbaar gaan worden, leert een inventarisatie binnen de diverse businessunits van schoonmaakbedrijf Gom.

De actuele ontwikkelingen lopen per sector uiteraard ver uiteen. Maar er is één algemene trend die als een schaduw over de gehele markt hangt: het tekort aan personeel, zeker ook ‘op de werkvloer’. HR-manager Joyce van de Laar: ‘De schoonmaaksector is steeds meer in concurrentie met andere sectoren. We moeten ons als schoonmaaksector dus nog meer inzetten op imagoverbetering, het wegnemen van de onjuiste beeldvorming en het laten zien van ontwikkelingsmogelijkheden.’ Een belangrijk instrument om potentiële arbeidskrachten over te halen richting schoonmaak, is het vergroten van het aantal arbeidsuren. Van de Laar voorziet dat steeds meer werkgevers in de schoonmaak medewerkers meer uren in contracten zullen aanbieden, en kijken naar combinaties van werkzaamheden.

Focus op scope 3 emissies

Ook duurzaamheid is een ontwikkeling die in 2019 onverminderd doorzet. Vermindering van materialen en schadelijke stoffen in schoonmaakmiddelen is al langere tijd actueel. Voor dit jaar en de komende jaren voorziet Ad van Poppel, directeur Kwaliteit bij Gom, een verschuiving naar wat scope 3 emissies heten: ‘Dan heb je het over de activiteiten van derden, van toeleveranciers. Wat ondernemen zij om hun bedrijfsactiviteiten schoner te maken? Op scope 1 en 2 wordt veel gerapporteerd: dit zijn de emissies die te maken hebben met eigen gebouwen en het eigen wagenpark. Voor scope 3 moeten bedrijven in gesprek met toeleveranciers. Wat is de levenscyclus van producten en welke keuzes zijn nodig om de milieu-impact te verbeteren. Én je moet in gesprek met je medewerkers op de vloer; hoe gaan zij om met de materialen en middelen. De juiste doseersystematiek bijvoorbeeld.

Flexibeler inzet van personeel

Business unit directeur Michel van den Berg van Gom Onderwijs ziet vooral op langere termijn trends: ‘Het aantal leerlingen in het primair onderwijs daalt door demografische ontwikkelingen. In het mbo daalt het aantal studenten door een andere route naar het hbo. Daarentegen neemt het aantal studenten aan het hbo en de universiteit weer toe, ook door buitenlandse instroom. Schoonmaakbedrijven krijgen daarmee te maken in de vorm van een flexibeler inzet van personeel.’ Hij verwacht daarnaast dat gedragsbeïnvloeding in 2019 breder zal worden toegepast: een goede insteek om vervuiling door studenten te verminderen.

Flexibeler kantorenmarkt

Die flexibiliteit is ook een wens vanuit de kantorenmarkt. Richard de Maar, business unit directeur Gom Offices: ‘Kleinere kantoren hebben niet altijd behoefte aan vaste schoonmaaktijden en vaste werkprogramma’s. Zij zoeken het meer in flexibiliteit voor een passend budget. Bij grotere opdrachtgevers zien we dat ook dit jaar de ontwikkeling zich doorzet dat er meer vraag is naar gastvrijheid en beleving.’ Eigen onderzoek van Facilicom Group, waar Gom onderdeel van is, heeft uitvoerig aangetoond dat een schone omgeving het werkgeluk van mensen optimaliseert.

Schoonmakers als zorgmedewerker

Die gastvrijheid wordt ook meer gevraagd in de zorg, een segment dat bij uitstek moeite heeft om arbeidsplaatsen in te vullen. ‘Ziekenhuismedewerkers komen vaak écht tijd tekort. De schoonmaaksector kan ondersteunen door het overnemen van zorggerelateerde taken. Vorig jaar zagen we al de eerste initiatieven. We verwachten dat er meer een beroep op onze medewerkers zal worden gedaan’, is de inschatting van business unit directeur Simone van de Velde.

Gastvrij en efficiënt

De sector waar gastvrijheid standaard ingrediënt van de schoonmaakdienstverlening is, hospitality, voorziet subtiele structurele veranderingen in de markt. Klantmanager Maarten van Driel: ‘We zien de omslag in denken bij opdrachtgevers: schoonmaak die niet langer een kostenpost is, maar een bijdrage levert aan betere gastenreviews en daarmee aan het genereren van omzet voor de opdrachtgever. ’Digitalisering gaat in 2019 meer voet aan de grond krijgen, is zijn prognose. Je ziet initiatieven ontstaan om de bedrijfsvoering van het schoonmaakbedrijf te combineren met die van de opdrachtgever. Gebruik maken van elkaars opleidingen, een gecombineerde arbeidsovereenkomst aanbieden. Alles om de medewerker met het juiste hospitality-DNA aan de branche te kunnen verbinden.

Toegevoegde waarde

Ook in de specialistische reiniging klinkt het besef door dat schoonmaken eerder geld bespaart dan geld kost. ‘Het is een investering in beleving en instandhouding. Zeker als je kijkt naar wat bijvoorbeeld goede gevelreiniging voor een gebouw doet. Dat besef dringt steeds meer door’, zegt business unit directeur Peter Hoeijmans.

 

Ook binnen Food & Industry is sprake van een algemene arbeidskrapte. Echter, met een extra dimensie: het ontbreken van technische medewerkers bij de klant is ook een zorg. Hierdoor krijgen klanten steeds meer de behoefte om samen met hun schoonmaakbedrijf te kijken of er mogelijkheden zijn om te ontzorgen of ondersteunen bij het 1e lijnsonderhoud. Een tweede sectorspecifieke ontwikkeling is de druk op meer productiviteit vanuit de klant: meer per uur / per dag produceren betekent voor het schoonmaakbedrijf de noodzaak om binnen kortere tijd de schoonmaakactiviteiten uit te voeren. Dat vraagt om grote expertise, zeker gezien de druk op compliance. Die compliance vraagt ook om borging van afspraken en controle op nakoming ervan. Het aantoonbaar maken van de afgesproken normen is belangrijk, dat zal nog belangrijker worden. De druk op listeria en voedselschandalen hebben ook zeker invloed.



Tenslotte is er een toename van private equity in de foodbranche, met name bij producenten van vleesvervangers. Deze hebben vaak minder expertise van specifieke reinigingsprocessen, waardoor wij verwachten dat het beroep dat wordt gedaan op kennisdeling door het schoonmaakbedrijf groter wordt. Nog meer partnership om zo te zorgen voor aantoonbaar veilige en efficiente productie.

 

De ontwikkelingen zijn veelal marktgebonden, waarbij per sector de specifieke uitdagingen een extra dimensie toevoegen. Alle specialisten zijn er duidelijk over: het wordt een dynamisch jaar!