Het is een bekend probleem op scholen, van mbo tot universiteit: studenten die het niet zo nauw nemen met de netheid. Dat levert, vooral in druk bezette kantines, vaak rommel op. Zadkine en Gom starten daarom in Rotterdam een breed experiment om het gedrag van studenten te beïnvloeden. Een interactieve afvalbak is één van de elementen.

Zwerfafval geeft overlast in schoolkantines. Niet alleen voor de gebruikers zelf, maar ook voor schoolbesturen en schoonmaakbedrijven. ‘Schoon is bij deze doelgroep niet sexy. Het is niet stoer om je afval netjes weg te gooien’, analyseert Martin Overes, facilitair manager van Zadkine én docent facilitair management. ‘We hebben het weleens geprobeerd met toezicht en posters. Maar dat werkte onvoldoende.’



Overes is ook de geestelijk vader van het experiment dat op de locatie Benthemplein wordt uitgevoerd. Tijdens een kennissessie van Gom Onderwijs over het thema gedragsbeïnvloeding opperde hij het idee om ‘een afvalbak te ontwikkelen die als een speelautomaat prijzen zou uitdelen’. In de basis is zijn voorstel nog goed herkenbaar in het prototype: de ‘Trash Roulette’ die de komende maanden op proef in de kantine staat.

Interactieve afvalbak

De Trash Roulette zou in een disco niet misstaan: voorzien van LED-lampjes, geluid en een ontwerp dat wel wat doet denken aan popfestivals. In de bak zit een infraroodlamp met sensor die ‘at random’ een aantal keren per dag aan en uit gaat. Staat de lamp aan en wordt de straal door afval onderbroken, dan valt er een prijs. De prijs wordt afgedrukt op een ticket dat naar buiten rolt, LED-lampjes vormen een lichtpad en je hoort rapmuziek. ‘Dat moet de overige studenten stimuleren om ook hun afval netjes weg te gooien’, legt ontwikkelaar Richard de Vries uit. Met zijn bureau Urban Senses is hij actief in zintuigbeïnvloeding. Het programma bestaat uit meerdere middelen om het gedrag van de studenten positief te beïnvloeden: nieuwe afvalbakken die de aandacht trekken met  ontwerpen waarop ‘Feed me’ en ‘Try me’ staan, teksten op de trap naar de kantine met uitspraken van éigen studenten over het afvalprobleem en een groot vloerkleed met ‘welkom in onze kantine’ erop. ‘Veel culturen hebben een positieve associatie met kleden. Het geeft iets huiselijks. Zo willen we sociaal eigenaarschap stimuleren.’

Veel belangstelling

Mieke Sprinkhuizen, van Gom Onderwijs, verwacht dat het experiment met veel belangstelling zal worden gevolgd. ‘Zwerfafval en gedragsbeïnvloeding zijn actuele thema’s in onderwijsland. Wij kunnen een hogere kwaliteit schoonmaak realiseren als onze schoonmaakmedewerkers minder hoeven op te ruimen en daardoor eerder kunnen starten met schoonmaken.’ Het schoonmaakbedrijf heeft al eerder proeven gedaan om het gedrag van gebruikers positief te beïnvloeden. Sprinkhuizen: ‘Maar zoals nu hebben we het nog niet aangepakt. Als het slaagt, willen we dit experiment breder trekken, waarbij meerdere opdrachtgevers tegelijkertijd betrokken zijn om zo met elkaar een learning community te vormen.’

Gratis lunch winnen

De doelgroep is bij monde van derdejaarsstudent (Facilitair Leidinggevende) Job Bakker in ieder geval enthousiast over het concept. ‘Een supergoed idee om er iets aan te doen. Het is nu niet heel uitnodigend om ergens in de kantine te gaan zitten. In mijn klas hoor ik er ook anderen over klagen. Ik durf bijna mijn hand ervoor in het vuur te steken dat dit uitnodigt om afval op te ruimen. Het zal zeker stimuleren als je er een blikje drinken of een broodje mee kunt winnen.’

Gedragsbeïnvloeding

Gom Onderwijs heeft een actieprogramma ontwikkeld om bewustwording te creëren bij studenten en leerlingen over hun aandeel in vervuiling:

Gedragsbeïnvloeding in het onderwijs