Samen voor een schone school: ‘Kinderen kunnen er lekker actief mee aan de slag’

Natuurlijk is het prettig om les te krijgen op een school waar alles schoon is. De praktijk in het primair onderwijs is vaak anders, weten leerkrachten en schoonmakers. Vieze toiletten, troep in de klaslokalen en kinderen die het niet al te nauw nemen met handen wassen. Kan het anders? Ja, denkt Gom Onderwijs. Met ‘Samen voor een schone school’ lanceert de sectorspecialist een uniek gedragsbeïnvloedingsprogramma. Kinderen maken op een speelse manier kennis met persoonlijke hygiëne en schoonmaak.

Een complete leskist - ja, mét nepdrol - maakt het leerkrachten eenvoudig om het onderwerp bespreekbaar te maken. Op een praktische manier, want de ontwikkeling was in handen van Marleen Lapidaire, leerkracht en trainer in het basisonderwijs. Het programma bestaat uit drie lessen: toiletgebruik, handen wassen en een schoon lokaal. ‘Samen voor een schone school’ is geen kurkdroge lesstof, maar een interactief programma. Kinderen gaan zelf aan de slag en worden onbewust gemotiveerd om rekening te houden met hygiëne en schoonmaak. Of, zoals Marleen zelf zegt, ‘we helpen kinderen om ze mede-eigenaar te maken van een schone omgeving’. In september begint de uitrol op meerdere basisscholen.

Waarom is Gom Onderwijs bij jou terechtgekomen?

‘Gom zocht een onderwijsprofessional, iemand die weet hoe het eraan toe gaat in het primair onderwijs. Ik sta al acht jaar voor de klas. Daarnaast ben ik zelfstandig ondernemer en train ik leerkrachten. Het maken van lesmateriaal is mij niet onbekend. Dat doe ik al jaren zelf. De inhoud weten de leerkrachten meestal wel, maar ik train hen vooral in het hoe.

Leerkrachten hebben de passie om kinderen iets te leren. Ik help leerkrachten ook het leerproces centraal te stellen. Maar ook hoe je een goede band met je leerlingen opbouwt, hoe je goede feedback geeft en het leren visueel maakt. Kinderen leren meer als zij meer eigenaarschap ervaren in de lesstof die gegeven wordt. Door eigen, creatieve keuzes te maken in hun eigen leerproces wordt er echt meer geleerd!

Toen Gom mij vroeg om in samenwerking lesmateriaal te ontwikkelen, heb ik goed moeten nadenken hoe ik de leerlingen meer bij het schoonmaakproces kon betrekken. Het is natuurlijk geen onderwerp waar kinderen direct interesse in hebben. Maar het is gelukt! Ik zag dat de intentie van Gom goed aansloot bij mijn eigen missie voor het onderwijs.’

En wat is het geworden?

‘Vanuit drie onderwerpen is een all-in lespakket ontstaan en een toffe leskist, zodat je als leerkracht ook meteen allemaal praktische dingen in handen hebt. Het is heel gebruiksvriendelijk van opzet met kant en klare lessen, die stap voor stap uitgeschreven zijn voor de leerkracht. Het is een tof digitaal programma met meerdere, motiverende en leuke video’s. Onze missie is echt geslaagd om kinderen vanuit hun belevingswereld bewuster te maken hoe zij zelf een creatieve oplossing kunnen bedenken en deze ook echt uit te voeren.

Wat is de filosofie achter het lesprogramma?

‘Ik vind het belangrijk dat je kinderen leert zelf creatief na te denken in plaats van een standaard werkblad te laten invullen. Laat ze ‘out of the box’ denken. En niet alleen oplossingen bedenken, maar ook uitvoeren. En die oplossingen weer verbeteren. We laten bijvoorbeeld in de module ‘toiletgebruik’ herkenbare situaties zien van vieze toiletten. We vragen de leerlingen in meerdere opdrachten met elkaar daar over te praten en aan de slag te gaan met behulp van zogenaamde ‘graphic organizers’. Dit zijn visuele ondersteuningen om de kinderen te helpen hun gedachten op papier te krijgen. Zo wordt gewerkt aan mogelijke oplossingen, die zij ook zelf met elkaar kunnen uitvoeren en testen. De bewustwording groeit direct bij de leerlingen. Kinderen leren in dit lespakket ook te reflecteren op elkaar. Wat is goed, wat kan beter? Je wilt ze aanleren dat feedback geen kritiek is, maar de volgende stap naar verbetering is.’

Voor wie heb je het lesprogramma ‘Samen voor een schone school’ gemaakt?

‘Dit lesmateriaal is geschreven voor kinderen die al kunnen lezen en schrijven. Het is bedoeld vanaf groep 5. Ik maak bijvoorbeeld gebruik van een mindmap en ‘thinking routines’. Of er wordt gevraagd: welke woorden schieten je te binnen als je deze video ziet van een vies toilet? De bedoeling is dat kinderen met elkaar in gesprek gaan, maar ook dingen noteren zodat zij dat later voor hun ontwerp kunnen gebruiken. Maar je kunt het ook al vanaf groep 3 inzetten met een beetje ondersteuning van de juf of meester.’

Heb je de vrije hand gehad?

‘Eigenlijk wel. Gom Onderwijs kwam met een kader, maar zei ook: je mag helemaal los gaan in je creativiteit. We hebben drie aandachtsgebieden geformuleerd: persoonlijke hygiëne, een schoon lokaal en een schoon toilet. Ik ben begonnen met een brainstorm binnen de kaders van Gom, die heb ik gepresenteerd. Daar waren ze heel enthousiast over. Zij zagen toen in dat ze een onderwijsprofessional nodig hadden die met de voeten in klei staat. De samenwerking werkte goed. Gom Onderwijs heeft de inhoudelijke kennis en ik de didactische kennis. Dat vertaalt zich in een sterk inhoudelijk lespakket met werkvormen die helemaal aansluiten bij de belevingswereld van de huidige generatie.’

Op welk moment haalt een leerkracht de leskist te voorschijn?