Provinciaal ontzorgingsprogramma blijkt succesformule
Vraag een willekeurige passant op straat wie de meeste CO2 uitstoot, dan zul je waarschijnlijk “de industrie” of “het verkeer” als antwoord krijgen. Uit onderzoek*) blijkt echter dat kantoren, winkels en woningen het grootste aandeel hebben in CO2-emissie, met een percentage van 38% (11% gerelateerd aan bouwmaterialen en 27% als gevolg van verlichting, verwarming en koeling). Het zet dus zoden aan de dijk om hier wat aan te doen. Provincie Utrecht maakt er serieus werk van, onder meer met het Ontzorgingsprogramma Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed.
Boy Zelle is de Projectleider van het Ontzorgingsprogramma waarvan Facilicom een van de partners is. Zogeheten ‘projectfacilitators’, of kortweg ‘facilitators’, van Facilicom ondersteunen het programma met rapportages over quick-win-maatregelen, energiescans van gebouwen en de integratie van duurzaamheid in meerjarenonderhoudsplannen (MJOP’s). In een interview in het Provinciehuis Utrecht, vertelt Boy over zijn ervaringen.
Juiste bestuurslaag
Het ministerie van BZK nam het initiatief om wat te doen aan de verduurzaming van maatschappelijk vastgoed en delegeerde deze opdracht aan RVO, de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Boy: “RVO besloot dat de provincie de juiste bestuurslaag is om deze opgave aan te jagen. Alle provincies konden hiervoor een eigen projectplan indienen, zodat deze goed is ingebed in de regionale gebruiken en netwerken. Het Ontzorgingsprogramma van Provincie Utrecht is een van deze projecten.”
Kleinere maatschappelijke organisaties
Het Ontzorgingsprogramma van Utrecht richt zich op zeven doelgroepen: gemeenten, scholen, kinderopvang, zorg-, religieuze en cultuurinstellingen en gemeenschapsgebouwen zoals buurthuizen en scouting. Met als extra voorwaarde dat een organisatie niet meer dan tien gebouwen in bezit mag hebben (inmiddels voor PO-scholen uitgebreid tot vijftien). “Met de afbakening is gekozen voor maatschappelijke organisaties die wat kleiner van omvang zijn en wel wat ondersteuning en ontzorging kunnen gebruiken. Daar zitten ook heel kleine bij, ‘eenpitters’ zogezegd. Die zijn natuurlijk helemaal gebaat bij ons Ontzorgingsprogramma. De beschikbaarheid van het programma is breed gecommuniceerd: met een brede aankondiging hebben we ons best gedaan om zoveel mogelijk organisaties de kans te geven om mee te doen.”
Het Ontzorgingsprogramma van Utrecht richt zich op zeven doelgroepen, zoals bijvoorbeeld buurthuizen. Facilicom draagt bij aan het programma, onder meer met energiescans.
Nauwe samenwerking
Hoe werkt het programma? “Als een organisatie wil meedoen, dan begint het traject met een intake en het voorleggen van een intentieverklaring en een aantal vragen. Vervolgens gaat Facilicom een energiescan doen bij gebouwen. Bij partijen met tien of meer gebouwen wordt niet van elk gebouw een scan gemaakt, maar werken we met scans van de belangrijkste gebouwen, met het oog op de investeringen in onderhoud en verduurzaming. Op basis van de scans kijken we naar de totale business case en het MJOP.”
Gezamenlijke energie
Zogeheten duurzaamheidscoaches zijn de spil in het uitvoerende proces. Zij begeleiden de deelnemende organisaties, werken nauw samen met de facilitators van Facilicom en maken gebruik van hun rapportages. “We hebben een goede basis neergelegd. Zo is de energiescan geoptimaliseerd in nauwe samenwerking tussen ons en Facilicom. De coaches hadden enkele wensen om de scan wat aan te passen. Dat is goed opgepakt en het is fijn om te zien hoe er gezamenlijk energie in is gestoken om het product te optimaliseren voor de opdracht.”
Rol van coaches is doorslaggevend
Boy Zelle ervaart dat het project goed loopt en is blij met de animo van organisaties om hun vastgoed te verduurzamen met behulp van het Ontzorgingsprogramma. “Het is mooi om te zien hoe we vanaf het prille begin hebben gebouwd aan een succesvol programma. De aanpak slaat aan, daarom zijn we nu uitgebreid met nieuwe teamleden. De andere provincies hebben dezelfde ervaring. Wel moet gezegd worden dat het een heel proces is. Partijen beginnen vaak enthousiast, maar als het advies besproken wordt en het investeringsbedrag duidelijk is, wordt het toch even wat spannender voor de interne organisatie van de deelnemers en hun bestuurders. De rol van de coaches is dan doorslaggevend, om de juiste adviezen te geven, mee te denken en de te maken keuzes in perspectief te zetten. Facilicom heeft in de samenwerking met de coaches dan ook een grote verantwoordelijkheid, omdat de adviezen gebaseerd zijn op de cijfers van hun rapportages.”
Uitbreiding met nieuwe projecten
Als vervolg op de huidige ontzorgingsprogramma’s voor klein maatschappelijk vastgoed, is het Rijk gestart met de voorbereiding van programma’s voor het MKB en bedrijventerreinen. Dat zal er wat anders uitzien, maar is wel gebaseerd op dezelfde gedachte wat betreft aanpak en processtappen. Zo wordt de verduurzamingsondersteuning voor gemeentes uitgebreid. Tot nu toe kwamen alleen kleinere gemeentes in aanmerking vanuit RVO. In de nieuwe fase krijgen alle gemeentes in de provincie deze ondersteuning. Er wordt nu onderzocht wat daarvoor de beste aanpak is. Provincie Utrecht geeft met deze projecten daadkrachtig en praktisch invulling aan de rol die het voor zichzelf ziet om maatschappelijke organisaties te ondersteunen en te stimuleren om energiebesparende maatregelen toe te passen.”
*) Bron: Position Paper Whole Life Carbon, Dutch Green Building Council, september 2021.
